Het Oude Centrum

Wandeling door Chinatown

Tekst: Mieke de Bekker | Redactie en aanvullingen: Jacob

Voor de Tweede Wereldoorlog was dit deel van het Oude Centrum een Joodse buurt. Vrouwen ontvluchten er hun huis en de smalle steegjes om buiten in de zon de aardappelen te schillen. Winkeliers bieden hun waar aan op straat, venters roepen onverstaanbare kreten om hun spullen aan de man te brengen. Families bezoeken elkaar buiten, grapjes makend in het Nederlands-jiddisj, de spreektaal.

Joodse gemeenschap
Tijdens de oorlog zijn er van de 17.00 Haagse joden er 15.000 om het leven gekomen. Het karakter van de buurt werd hierdoor na de oorlog anders, de synagoge en winkels verdwenen. Het gebied was grotendeels verlaten en verarmd. Jacques Levi Lassen een joods-Haagse inwoner en zakenman, die voor de oorlog naar New York was gevlucht en daarna weer terugkeerde naar deze stad, richtte in 1957 de ‘Stichting Levi Lassen’ op. Een organisatie ter ondersteuning van Joodse en algemene doelen. Hij wilde van de Gedempte Gracht, als eerbetoon aan de niet teruggekeerde Joodse bewoners, weer een bloeiend handelscentrum maken en begon in de omgeving panden op te kopen. Lassen stierf in 1962 en liet zijn gehele vermogen aan de Stichting na. Deze stichting realiseerde in 1968 de eerste overdekte dagmarkt in Nederland aan de hoek Spui-Gedempte Gracht, bekend als de Markthof.

Chinese gemeenschap
Rond de laatste eeuwwisseling was het de gemeente Den Haag die nieuw leven in het gebied blies, samen met de Chinese gemeenschap die zich in de buurt had verzameld. Nog steeds steunt de gemeente Chinatown en werkt daarbij samen met Stichting BIZ (Bedrijven Investerings Zone) Chinatown Den Haag. De stichting organiseert samen met andere partijen feestelijkheden in de buurt zoals Chinees Nieuwjaar en het Chinese Maanfeest. Chinatown beslaat het gebied tussen de Paviljoensgracht, Gedempte Burgwal, Gedempte Gracht, Spui en de Amsterdamse Veerkade.

Chinese poorten
Chang Wong, voorzitter van Stichting BIZ Chinatown Den Haag, neemt mij mee op pad door de wijk. Tijdens onze wandeling passeren we twee grote Chinese poorten. Chang legt uit dat de poorten zijn gemaakt van hout en verschillende Chinese steensoorten. Alle onderdelen zijn in China voorbereid en vervolgens naar Den Haag gebracht en in elkaar gezet. Het is echt Chinees ambachtswerk waarbij de draak prominent aanwezig is als symbool van kracht, dynamiek, succes en energie. Het is een hemels dier en staat voor verbinding tussen de hemel en de aarde. Het staat ook voor welkom en bescherming. Een uniek symbool dat van oorsprong alleen door de keizer mocht worden gebruikt. Op het vasteland van Europa is Den Haag de eerste stad die Chinese poorten kreeg als kenmerk van de Chinese wijk. Overigens is het dit jaar ‘het Jaar van de Draak’.

Gebouw Burgwal
Al wandelend kom ik langs het eerste warenhuis van Den Haag. Het is aan de Gedempte Burgwal gebouwd in 1918 en is nu onder andere het hoofdkwartier van de krant China Times. Het gebouw staat nu te koop voor € 3.150.000,-. Boven ons hoofd bungelen rode lampionnen. Voor de Chinezen is rood een kleur die voor geluk, voorspoed en vruchtbaarheid staat. Chang vertelt dat van alle ondernemingen in Chinatown, 60-70% horecazaken zijn, waarvan de meeste Aziatisch.

Op een bovenverdieping het hoofdkwartier van de China Times

Variététheater
Ik loop door de Wagenstraat, genoemd naar de wagens die tussen Delft en het centrum van Den Haag reden, en gaan naar binnen bij Oriëntique. Een grote Aziatische woonwinkel en sta perplex over de enorme diversiteit aan Aziatische meubels en woon- artikelen en over de grootte van het pand, heel diep en met een open bovenverdieping. Het gebouw werd in 1909 opgetrokken in opdracht van bioscoopexploitant Anton Nöggerath. Vanaf het begin bood het Theater Flora zowel variétévoorstellingen op het toneel als filmvertoningen. Het had eertijds een capaciteit van ongeveer 800 stoelen.

Flora in glorietijden

Scala
In Nederland was Den Haag-Scheveningen het middelpunt van het variété. Het Kurhaus, Palais de Danse en natuurlijk het Circustheater trokken duizenden bezoekers. In het centrum van de stad, ter hoogte van het parkeerterrein van de Bijenkorf, was het Scala-theater een stralend middelpunt. Gedurende de 55 jaar dat het theater geopend was, traden er veel bekende namen op. Nationale beroemdheden zoals Fien de la Mar, Toon Hermans, Wim Kan en het duo Snip & Snap stonden op het podium. Ook internationale grootheden, zoals Josephine Baker die in 1928 in Den Haag optrad, waren te bewonderen in het Scala-theater. Eind jaren ’20, begin jaren ’30 schilderde Isaac Israël regelmatig in het Theater. Het gebouw is omstreeks 1884 neergezet als casino. In 1901 werd het een theater en kreeg het de naam Scala, in 1956 werd het gesloopt.

Interieur Scala-theater dat plaats bood aan 1.400 personen

Stoepranden & Afro Indian Market
Terwijl ik de straat oversteek vallen de stoepranden op. In het steen staan Chinese spreekwoorden gegraveerd, inclusief Nederlandse vertaling. Bijvoorbeeld op de Gedempte Burgwal: ‘De ene generatie plant de boom en de volgende geniet van de schaduw’. Ook de straatnaambordjes in Chinatown zijn tweetalig. De Afro Indian Market in. Deze zaak is zo’n dertig jaar geleden opgezet door een uit Suriname afkomstige ondernemer. Zijn zoon en huidige eigenaar Amar Rambali vertelt hoe klein ze destijds begonnen zijn en dat Amar de winkel steeds een beetje verder heeft uitgebreid.

Markthof
Dan neemt Chang mij mee naar een van de eerste Chinese pioniers in Chinatown, Henk Au.
Henk ontvangt ons in toko Ming Kee, een van zijn zaken. Hij vertelt dat hij als 19-jarige jongen in 1977 vanuit Hongkong naar Den Haag kwam. Hongkong was in die tijd niet zo’n ontwikkelde en welvarende stad als het nu is. Zijn neef uit Den Haag bood hem een baantje aan in zijn toko in de Markthof. Henk sprokkelde het geld voor een vliegticket bij elkaar en kwam in Den Haag aan met slechts honderd Amerikaanse dollars. Hij leerde zijn vrouw hier kennen en samen namen
ze in 1988 de toko over, een winkel van 88 m2. Sindsdien hebben ze geleidelijk steeds meer zaken in de Markthof kunnen overnemen en nu is Henk Au een van de grootste ondernemers in Chinatown. Naast zijn vrouw werken inmiddels ook zijn twee dochters en een schoonzoon in zijn onderneming. Zij helpen de winkels verder de 21e eeuw in.

Café de Waag
Later ga ik langs bij een andere ondernemer van het eerste uur in Chinatown, Erwin Mittertreiner van Café de Waag. Ik zit achter de ramen die sinds twee jaar open kunnen heerlijk half buiten in de voorjaarszon, en beleef zo het straatleven. Erwin vertelt dat zijn ouders het café begonnen op 1 april 1979. Onlangs werd dan ook het 45-jarig jubileum gevierd. Sinds het overlijden van zijn vader in 2007, runt Erwin de zaak alleen. Hij heeft de buurt sinds de jaren ‘80 flink zien veranderen. Eerst waren het vooral witte werklieden en (illegale) arbeiders die lange dagen maakten en na het werk biertjes kwamen drinken. Er werden ruzies uitgevochten. Tegenwoordig kent de buurt, en daarmee zijn klanten, een meer gemêleerde samenstelling en meer jonge mensen. De buurt is ook ‘netter’ geworden. En zo is het.

Showgirl (La Cocotte) in Scala Theater Den Haag, door Isaac Israels

Het Oude Centrum

Wijkinloop

De Wijkinloop is elke  donderdag van 16:00 tot 19:00 uur op Paviljoensgracht 56