Tot 15-09-2024 in Galerie Collot, Dunne Bierkade 22
Het belang van de trek- en beurtvaart
Vervoer per schip was in vroeger eeuwen superieur aan vervoer over de weg. Er waren weinig verharde wegen, en een kar of koets kon weinig gewicht vervoeren. Een beurtschipper diende dan ook op vaste dagen en tijden te varen. Passagiers en goederen waren verzekerd van aansluitend vervoer in de volgende plaats op de route, zo was er een fijnmazig netwerk van openbaar vervoer over het water. De oudste beurtvaart van ons land dateert uit 1584 volgens een verleende octrooi op een “Dagelijksche Pakschuitdienst tusschen ’s-Hage en Amsterdam”. Enkele decennia later kwam de trekvaart als personenvervoer goed opgang. De beurtvaart, die naast goederen ook personen vervoerde, overleefde de trekschuit met meer dan een eeuw en eindigde pas in 1960.
Tekst gaat onder de afbeelding verder
Dunne Bierkade door Jan ten Compe, ca. 1750, Haags Historisch Museum
Scheepstypen en Transport in de Haagse Grachten
Het merendeel van de schepen dat door de Haagse grachten voer, had een laadvermogen van 30 tot 60 ton. Veelvoorkomende scheepstypen waren de poon en de praam, die werden gebruikt voor het vervoer van landbouwproducten. De praam vervoerde daarnaast ook turf, vee en mest. Binnen de stad werden de schepen met stokken voortbewogen, en buiten de stad konden ze ook zeilen.
Daarnaast waren er kleinere schepen in deze regio, zoals de bok (15 tot 30 ton), die werd gebruikt voor het vervoeren van turf, hooi, modder en stadsafval. Nog kleiner waren de zomp en het schouwtje.
De Haagvaarder of Hagenaar was een specifiek scheepstype met een grotere laadcapaciteit, speciaal ontworpen voor de smalle Haagse grachten en bruggen. Vaak werden te grote schepen voor de stadsgrachten buiten de stad, bijvoorbeeld in de Vliet, overgeladen op Haagvaarders, die vervolgens de stad in voeren.
Tekst gaat onder de afbeelding verder
Galerie Collot
Galerie Collot is gevestigd in een voormalig bordeel en is vernoemd naar baron Collot d’Ecury die hier woonde voordat de verpaupering in dit deel van het Centrum na WO I toesloeg.
Naast de galerie ligt café De Pakschuit, met boven de entree een tegeltableau met “Dagelijksche Pakschuitdienst op Amsterdam”. Deze pakschuitdienst, die voorheen op de Amsterdamse Veerkade zat en later vanuit de Dunne Bierkade verhuisde naar de Laakhaven, toen na de demping van de meeste grachten alle beurtschippers uit het Oude Centrum moesten verhuizen, geldt als de oudste beurtvaart als “uitsluitende vaart” van ons land en dateert zoals gemeld uit 1584.
En verder
Tegenover nr. 18 zal een een motorpakschuit uit 1906 te zien zijn. In de tuin achter de buurtgalerie is de moestuin te bewonderen van restaurant Ethica, een van de restaurants van de Avenue Culinaire. Op Dunne Bierkade 12 herinnert een gedenksteen aan beurtschipper Leendert Sillevis, vanaf de 18e eeuw “marktschipper op Dordrecht”. Op nr. 29 zat een “schroefbootdienst” op Leiden, getuige een herdenkingsbordje naast de voordeur.
Openingstijden
ma – vr van 11.30 tot 18.00 uur, op donderdagen tot 20 uur. Vooraf aanmelden via www.trekschuit.info. Weekends alleen voor groepen.
De tentoonstelling is ontwikkeld samen met de Rijksdienst Cultureel Erfgoed, SHIE, het Haags Historisch Museum, het Buitenmuseum en De Ooievaart.