Het Oude Centrum

De prijs van goedkope seks

In 2020 is bij de gemeente een petitie aangeboden die door zo’n 300 omwonenden van het oud schoolgebouw de Helena werd getekend met als doel de onveiligheid rondom het gebouw aan de kaak te stellen. Het aantal meldingen van overlast neemt in het Oude Centrum -ook bekend als Zuidwal- ieder jaar toe. In 2020 werden er in het Oude Centrum 25 meldingen gedaan op 100 inwoners. Dat is aanmerkelijk hoger dan de gemiddeld 7 in Den Haag.

Na een eenvoudig etentje in de Helena, een oud schoolgebouw van circa 8.000 m² waar nieuwe culturele functies voor worden gezocht, liep ik met m’n 2 disgenoten die ook in het Oude Centrum wonen in het regenachtige duister terug naar de Stille Veerkade. Sofie en Charlotte schrijven beiden voor het buurtblad zodat het logisch leek om een artikel in de Telegraaf, waar mijn overbuurman zijn medewerking aan verleende, kritisch tegen het licht te houden. Sander heeft eerder dit jaar een brandbrief naar de Haagse politieke partijen gestuurd over de overlast van prostitutiebezoekers in de wijk. Slechts één partij, Hart voor Den Haag, reageerde. Raadslid Ralf Sluijs bood hulp aan. Samen met een journalist van de Telegraaf brachten ze in een artikel het probleem landelijk onder de aandacht.

Woonwijk
De boodschap was helder: de buurt is uitgegroeid tot een volwaardige woonwijk met gezinnen en kwetsbare bewoners. Prostitutie hoort daar niet meer in thuis. In de 13 jaar dat Sander met zijn partner in de wijk woont, is er volgens hem weinig gedaan om die overlast te verminderen. De verhouding opvang, zorginstellingen en prostitutie in het Oude Centrum is al jaren scheef. Bewoners hebben tal van ideeën voor verbeteringen aangedragen, zoals de parkeerpilot om verkeersoverlast als gevolg van prostitutiebezoek te verminderen. De kern van het probleem is de aanwezigheid van prostituees in de Doubletstraat die volgens een deel van de bewoners gesloten dient te worden. Wat er met de dames moet gebeuren, is volgens Sander aan specialisten. De teneur van het bericht was mij veel te negatief. Zulke zaken horen ook bij wonen in het centrum. Ik vroeg me af hoe mijn tafelgenoten van zojuist daarover dachten.

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Schilderij van Jan Steen: "De wijn is een spotter, de sterkedrank is woelachtig: al wie daarin dwaalt, zal niet wijs zijn." door de rode kousen herkennen we in het midden van een groep mensen een laveloze en overlast gevende prostituee.

Jan Steen 1663: aan de rode kousen herkennen we hier een -overlast gevende- prostituee

Buurtgeschiedenis: lusthuis, schilders en gespuis
Ongeveer op de plek van de Doubletstraat lieten de naamgevers er in 1615 een lusthuis (bordeel) bouwen. Decennia later voegden schilders als Jan van Goyen, Jan Steen, Paulus Potter en honderden andere kunstenaars zich in de nabijheid. Ook Van Gogh heeft gedurende 2 periodes in totaal 6 jaar in de buurt gewoond. Tijdens de laatste periode had hij een relatie met een prostitué waarmee hij blijk gaf weldegelijk economisch inzicht te bezitten, maar bij leven een schilderij verkopen zat er dan weer niet in.

Tekst gaat verder onder de afbeelding

Tekening van Gogh van Het Spui met de nieuwe kerk te Den Haag en een getekend kaartje van de Bierkade plus molen in weiland. Het Spui is nog net zichtbaar, in de 16e eeuw was dat een buurt met veel prostitutie

Boven Vincent van Gogh 1882: tekening Spui ter hoogte van de Nieuwe Kerk te Den Haag Onder Joan Blaeu 1649: linksonder molen in weiland achter de Bierkade

De Bierkade lag aan de rand van Den Haag, schilders keken vanuit huis uit over de weilanden. Bij goed weer was Delft zichtbaar. Tot in de 19e eeuw bestond de aangrenzende Schilderswijk uit weilanden: de Zusterpolder die werd bemalen door de Zustermolen en de Gortmolen. In 1874 verrees daar een wijk met de naam ‘het Rode Dorp’. Deze wijk werd ontwikkeld door de ‘Maatschappij van het Nut’ en had als doel om mensen met sociale problemen, de zogenaamde “asocialen” onderdak te bieden, en hen te helpen bij hun re-integratie. Van oudsher wordt het Oude Centrum dus bevolkt door kunstenaars, prostituees en ander gespuis. Historisch gezien concentreert het grootste deel van de Haagse criminaliteit zich in het Oude Centrum en de aangrenzende wijken. Criminelen begaan de overgrote meerderheid van hun strafbare feiten in voor hun nabijgelegen buurten.

Knallen
Terug naar die avond in oktober. We stonden op de Paviljoensgracht en twijfelden of we wel of niet een kijkje in de verderop gelegen Doubletstraat zouden nemen. Op dat moment hoorden we uit een onbestendige richting 3 schelle knallen. Een in donkere kleding gehuld sujet riep “Er wordt geschoten!” Nog voor Sofie en Charlotte hun mening over het artikel konden geven, werd in een paar klappen de relevantie ervan duidelijk. Het geschiet kende gelukkig geen slachtoffers… een deel van de wijk is misschien verdwaald, maar nog niet verloren.

Jacob Troost

Kogelinslag Paviljoensgracht oktober 2023