Beeldhouwster Ingrid Rollema. © Frank Jansen
Met haar beelden hoopt Ingrid Rollema (71) de wereld iets beter te maken: ‘Het meisje in Gaza ging ineens praten’
Elke Hagenaar zal, bewust of onbewust, wel eens langs haar werk gelopen zijn. Het bekendste beeld van Ingrid Rollema (71) is misschien wel het Wereldwijf, op het Rabbijn Maarsenplein. De kunstenares gebruikt kunst ook om kinderen in Gaza op haar manier te helpen. ‘Er gebeurde iets bizars, een meisje dat al twee jaar lang amper had gesproken, ging praten’.
AD regionaal: Zoë van Leeuwen
Met haar beelden reflecteert ze op de actualiteit en hoopt ze iets moois toe te voegen aan de openbare ruimte. Wie in het centrum van Den Haag is of onderweg is naar het strand in Scheveningen, heeft vast wel eens een van haar beelden voorbij zien komen. Maar Den Haag is niet de enige plek waar de beelden pronken. Ook in Delft, ‘s-Gravenzande en op de Technische Universiteit van Eindhoven staan ze. ,,Ik ben heel erg voor kunst op de straat, iedereen moet ervan kunnen genieten.’’
Haar meest bekende beeld is misschien wel het Wereldwijf uit 1984, op het Rabbijn Maarsenplein in Den Haag. Een onbekende vrouw die ze tegenkwam op straat poseerde voor het beeld. Wanneer Ingrid van haar huis naar haar atelier fietst, ziet ze er vaak mensen bij staan. ,,Het leeft echt onder de mensen. Laatst lagen er nog allemaal bloemen omheen, iemand uit de buurt was overleden en het beeld werd gebruikt als herdenkplek. Kunst geeft altijd wel een aanleiding tot een gesprek.’’
Ontilbare beelden
Vanaf jongs af aan wist Ingrid, die opgroeide in Den Haag, al dat ze kunst wilde maken. ,,Ik zat ‘s ochtends op de fiets naar school, het regende en er fietste een man voorbij met zo’n broodtrommeltje achterop. De wereld om me heen was gewoon zo saai. Toen dacht ik, ik doe niet mee. Het kan me niet schelen wat ik ga worden, maar ik doe hier niet aan mee. Toen wist ik het: ik word kunstenaar.’’
Eerst dacht ze nog dat ze actrice zou worden, maar al snel bleek dat ‘het grote karakter van beeldhouwen’ veel beter bij haar paste. ,,Schilders suggereren iets wat er helemaal niet is. Maar een beeld is driedimensionaal, what you see is what you get. Ik vond het ook gewoon ontzettend leuk om dingen te sjouwen. Het moest ontilbaar zijn en het moest eerlijk zijn, zo kwam ik bij beeldhouwen.’’

Ingrid Rollema bij haar standbeeld op het Rabbijn Maarsplein. © Frank Jansen
En Rollema bleek talent te hebben. Zo veel zelfs, dat ze kort na de kunstacademie al werd gevraagd om les te geven. Door de jaren heen heeft Ingrid op verschillende scholen zoals de KABK, Haagse Hogeschool en TU Delft les en gastcolleges gegeven. ,,Je ziet dan dat mensen heel erg hun best doen om hun vorm te vinden. Om dat te mogen begeleiden is fantastisch.”
Omslagpunt
Naast kunst maken, raakte ze ook steeds meer geïnteresseerd in de wereld. ,,Op de academie zat ik precies in een omslagpunt in de kunst. We gingen veel meer kijken naar de wereld, achter de wereld.’’ Om die wereld beter te begrijpen besloot ze ook internationaal recht te studeren. ,,Dan leer je dat de maatschappij op veel punten gewoon totaal verrot is. Ik dacht ik ga het met mijn kunst een stukje beter proberen te maken.’’
Als een kind dat opgroeide in de nasleep van de Tweede Wereldoorlog, is het niet gek dat Ingrid veel inspiratie voor haar werk haalt uit oorlog en geweld. ,,Ik ben een kind van de jaren 50. Dan zit die Tweede Wereldoorlog nog in je nek te hijgen. Alles had een ontzettende extra nadruk op mensenrechten en een belofte dat er een betere wereld ging komen. Nu zie je dat al die prachtige instituties die toen zijn opgezet, helemaal niets meer te vertellen hebben.’’
Totempaal
Volgens de beeldhouwster is het juist belangrijk om te blijven praten over oorlog. ,,Als je wilt dat het niet meer gebeurt, moet je het volgens mij juist blijven benoemen. Dan moet je echt laten zien hoe erg het is.” 35 jaar geleden werd ze door kinderarts Fatih Arafat uitgenodigd om naar Gaza te komen. ,,Hij zei tegen mij ‘Ik weet niet meer wat ik aan moet met deze getraumatiseerde kinderen’. Hij hoopte dat een kunstenaar nog iets teweeg kon brengen.”
,,Ik ben daar toen naartoe gegaan en heb een houten balk als een soort totempaal voor die kinderen neergezet. Met potloodjes hebben ze toen getekend op die paal. De ochtend erna meldde het eerste kind zich al om 07.00 uur om verder te tekenen.” En toen gebeurde er iets bizars, een meisje dat al twee jaar lang amper had gesproken, is gaan praten.”

Kinderen in Gaza tekenen op brokstukken. © HOPE
,,Dat was een van de lulligste momenten van mijn leven, ik voelde me echt een verrader. Heb ik iets leuks gedaan hier met die kinderen, wat kennelijk goed werkt, en dan ga ik weer op m’n gemak terug naar Nederland.” Ingrid kon niet leven met die gedachte en besloot haar leven om te gooien. ,,Ik zei tegen de persoon waarmee ik daar was ‘of we gaan hier nu iets van maken, of ik kom nooit meer terug.’ Want ik ben geen clown.’’
Kunst verbindt
Zo ontstond de HOPE-foundation, een samenwerking tussen Nederland en Palestina, om kunst naar kinderen in oorlogsgebieden te brengen. Met hulp van onder andere het Rode Kruis en de Rode Halve Maan in Gaza organiseren ze workshops voor kinderen over kunst en cultuur. ,,We hebben bijvoorbeeld met de kinderen een theatervoorstelling gemaakt over het leven in het kamp, maar we hebben ook iemand met een projector en een doek die langs komt om films te laten zien.’’
Ingrid benadrukt wel dat haar inzet voor de kinderen in Gaza niet politiek is. ,,Kijk, tuurlijk heb ik een mening, maar daar gaat het hier helemaal niet om. We doen dit voor de kinderen, dat is het enige waar ik op focus.’’ Gaza binnenkomen is nu een bijna onmogelijke opgave. ,,Ik ging er altijd twee keer per jaar naartoe, maar dat gaat nu niet meer. Daarom is het zo fijn dat we zulke goede contacten hebben daar om de activiteiten toch door te zetten.’’
Kunst en cultuur, dat is gewoon wat we zijn
-Ingrid Rollema
Menig mens zou denken dat de kinderen in een oorlogsgebied veel meer hebben aan geld of kleding, snapt ook Ingrid. Toch ziet zij dit heel anders. ,,Die kunst is aanleiding tot verwerking. Veel kinderen durven er niet over te praten, maar je geeft ze een potlood en ze beginnen hun omgeving te tekenen, of hun verhaal op te schrijven.’’
Kunst kan volgens Ingrid mensen met elkaar verbinden. Zo gaf ze onlangs les op een school in Wateringen. De scholieren leerden over de kinderen in Gaza en ze werken via een videoverbinding samen aan een kunstproject. Zo hoopt Ingrid te laten zien dat we helemaal niet zo verschillen van elkaar. ,,Je ziet zo eigenlijk hoe diep kunst en cultuur zit, dat is gewoon wat we zijn. En daarin zit natuurlijk ook de mogelijkheid om dingen te veranderen.”
Nogmaals: dit artikel verscheen eerder in het regionale deel van het AD